Mệt mỏi là tình trạng khá phổ biến hiện nay hầu như ai cũng từng gặp phải. Nhưng nếu tình trạng này kéo dài từ 6 tháng trở lên thì đây là dấu hiệu bạn đang mắc hội chứng mệt mỏi.

1. Nguyên nhân gây hội chứng mệt mỏi

Hội chứng mệt mỏi thực tế là một phản ứng quá mức của hệ miễn dịch, tấn công vào cơ thể. Đây là một rối loạn phức tạp, đặc trưng bởi tình trạng mệt mỏi nghiêm trọng kéo dài ít nhất 6 tháng, mà không thể giải thích được bởi các bệnh lý tiềm ẩn khác.

Nguyên nhân của hội chứng mệt mỏi mạn tính (CFS), còn được gọi là bệnh không dung nạp gắng sức toàn thân (Seid), vẫn chưa được làm sáng tỏ. Một số giả thuyết cho rằng các yếu tố như nhiễm trùng mạn tính Epstein-Barr virus, bệnh Lyme, hội chứng dị ứng toàn bộ, hội chứng nhạy cảm với nhiều chất hóa học, nhiễm nấm men toàn thân, hay các virus như XMRV và virus bệnh bạch cầu chuột có thể đóng vai trò. Tuy nhiên, các nghiên cứu cẩn thận chưa thể xác định một nguyên nhân cụ thể nào gây ra hội chứng này.

Một số nghiên cứu cũng chỉ ra rằng hội chứng mệt mỏi mạn tính có thể liên quan đến các rối loạn miễn dịch, gây ra sự phản ứng bất thường của hệ thống phòng thủ của cơ thể. Tuy nhiên, điều này không có nghĩa là hệ miễn dịch bị suy yếu. Một hướng nghiên cứu khác đề cập đến mối liên hệ giữa huyết áp thấp mạn tính và các vấn đề trong hệ thần kinh.

Ngoài ra, các yếu tố kích hoạt hội chứng mệt mỏi mạn tính có thể bao gồm nhiễm virus, các vấn đề về hệ miễn dịch, mất cân bằng nội tiết tố, chấn thương thể chất hoặc cảm xúc.

Các yếu tố có thể làm tăng nguy cơ mắc hội chứng mệt mỏi mạn tính bao gồm độ tuổi và giới tính (nữ có tỷ lệ mắc cao hơn nam). Các biến chứng liên quan đến hội chứng này có thể gây giảm chất lượng cuộc sống, bao gồm hạn chế khả năng làm việc, cô lập xã hội, hoặc phát triển các vấn đề tâm lý như trầm cảm.

2. Triệu chứng của hội chứng mệt mỏi

Các triệu chứng của hội chứng mệt mỏi mạn tính có thể khác nhau tùy vào từng người và mức độ nghiêm trọng có thể thay đổi theo thời gian.

Các dấu hiệu bao gồm mệt mỏi, khó tập trung, viêm họng, đau đầu, hạch bạch huyết to tại cổ hoặc nách, đau cơ hoặc khớp không rõ nguyên nhân, chóng mặt khi chuyển từ tư thế nằm hoặc ngồi sang đứng, mất ngủ, cảm giác kiệt sức sau khi vận động thể chất hoặc tinh thần…

Thông thường, tình trạng mệt mỏi bắt đầu đột ngột, thường sau một đợt nhiễm trùng như cảm cúm hay nhiễm bạch cầu đơn nhân. Ngoài mệt mỏi, nhiều người có thể trải qua các triệu chứng sau:

• Cảm giác mệt mỏi tăng lên sau khi tập thể dục hoặc gắng sức;
• Khó nhớ và tập trung;
• Rối loạn giấc ngủ;
• Chóng mặt khi đứng dậy.

Tình trạng mệt mỏi toàn thân cùng với sự thiếu một nguyên nhân cụ thể khiến việc đối phó với hội chứng này trở nên vô cùng khó khăn.

3. Hội chứng mệt mỏi có lây không?

Vì nguyên nhân của hội chứng mệt mỏi mạn tính chưa được xác định rõ, và không phải là một bệnh lây nhiễm, nên hội chứng này không lây từ người này sang người khác. Tuy nhiên, hội chứng mệt mỏi mạn tính có thể liên quan đến một số bệnh lý lây nhiễm, đặc biệt là do virus.

4. Phòng ngừa hội chứng mệt mỏi

Vì hội chứng mệt mỏi mạn tính chưa có nguyên nhân cụ thể, việc phòng ngừa chủ yếu dựa vào việc giảm thiểu các yếu tố nguy cơ có thể. Một số biện pháp tự chăm sóc sức khỏe để duy trì sức khỏe tổng thể bao gồm:

• Ngủ đủ giấc và xây dựng thói quen ngủ lành mạnh, như đi ngủ và thức dậy vào cùng một giờ mỗi ngày, hạn chế ngủ trưa.
• Tập thể dục thường xuyên, bắt đầu từ mức độ nhẹ và tăng dần. Các bài tập như đi bộ, bơi lội, đạp xe hay thể dục nhịp điệu dưới nước có thể giúp cải thiện triệu chứng.
• Duy trì mức độ hoạt động ổn định, tránh làm quá sức trong những ngày cụ thể để không làm tình trạng tồi tệ hơn.
• Tuân thủ chế độ ăn uống lành mạnh, uống đủ nước, giảm caffeine và bỏ thuốc lá.
• Giảm căng thẳng bằng cách tham gia các hoạt động thư giãn như yoga, thiền, hoặc massage.
• Tạo không gian thư giãn và tránh áp lực quá mức.

5. Điều trị hội chứng mệt mỏi

Hiện tại, chưa có phương pháp điều trị hoàn toàn có thể chữa khỏi hội chứng mệt mỏi mạn tính. Thông thường, việc điều trị chủ yếu tập trung vào việc giảm nhẹ hoặc kiểm soát các triệu chứng.

Vì các triệu chứng có sự khác biệt lớn giữa các cá nhân, không có một phương pháp chung cho tất cả mọi người. Bác sĩ có thể kê các loại thuốc khác nhau để kiểm soát các triệu chứng cụ thể, đặc biệt là những triệu chứng ảnh hưởng lớn đến chất lượng cuộc sống. Tuy nhiên, người bệnh thường rất nhạy cảm với thuốc, do đó việc sử dụng thuốc phải hết sức thận trọng, bắt đầu với liều thấp và tăng dần.

Một số phương pháp điều trị thử nghiệm cũng đang được áp dụng, nhắm đến các vấn đề tiềm ẩn trong hệ miễn dịch. Tuy nhiên, hiệu quả của các phương pháp này có thể rất khác nhau và phụ thuộc vào từng cá nhân.

Với nhiều người mắc hội chứng mệt mỏi, thay đổi lối sống đóng vai trò quan trọng trong việc kiểm soát triệu chứng. Người bệnh có thể cần lên kế hoạch cho các hoạt động hàng ngày và hạn chế các hoạt động tiêu hao năng lượng quá mức.

Các phương pháp điều chỉnh cuộc sống bao gồm:

• Lập kế hoạch hàng ngày để tránh căng thẳng quá mức;
• Áp dụng các liệu pháp tâm lý và cảm xúc để đối phó với căng thẳng;
• Sử dụng các kỹ thuật thư giãn như thiền hoặc mát-xa;
• Duy trì chế độ ăn uống cân đối và bổ sung dinh dưỡng cần thiết.