Những loài cây thuốc được đồng bào dân tộc Khmer vùng Bảy Núi sử dụng nhiều nhất

Vùng Bảy Núi, tọa lạc ở phía Tây Nam thuộc địa giới của huyện Tri Tôn và Tịnh Biên, tỉnh An Giang, nổi bật với khí hậu nhiệt đới gió mùa và địa hình đa dạng (gồm đồi núi và đồng bằng). Điều này đã tạo nên một hệ thực vật phong phú, trong đó có đến 815 loài thuộc 501 chi của 145 họ, và đặc biệt có 415 loài có thể sử dụng làm thuốc.

Khu vực này là nơi sinh sống của nhiều cộng đồng dân tộc thiểu số như Khmer, Chăm, Hoa… trong đó, người Khmer chiếm đa số. Truyền thống sử dụng cây thuốc của đồng bào dân tộc Khmer đã được hình thành từ lâu, không chỉ để chữa bệnh tại gia mà còn cung cấp nguồn dược liệu cho các tỉnh lân cận và cả cho các công ty dược phẩm.

Đa Dạng Tài Nguyên Cây Thuốc

Theo nghiên cứu của nhóm tác giả Đặng Minh Quân và Trần Ngọc Thuận (Trường Đại học Cần Thơ), tài nguyên cây thuốc của người Khmer tại vùng Bảy Núi có tính đa dạng cao với 356 loài thực vật bậc cao, thuộc 270 chi của 101 họ trong 3 ngành. Đáng chú ý, có 22 loài trong số này được người dân sử dụng phổ biến nhất. Ngoài ra, 8 loài trong số đó có tên được ghi nhận trong Sách đỏ Việt Nam (2007) và Nghị định 32/CP/2006, gồm: trầm hương, hà thủ ô đỏ, kì nam, giáng hương, bình vôi trắng, cà na, thạch hộc và mặc nưa.

Các loài cây thuốc được thu hái phân bố trong 6 sinh cảnh khác nhau, với sinh cảnh vườn nhà và vườn cây ăn trái chiếm ưu thế với 246 loài (tương đương 69,10%). Dạng sống chủ yếu của chúng là thân cỏ (147 loài – 41,29%) và có thể dùng để phòng, chữa 21 nhóm bệnh khác nhau.

22 Loài Cây Thuốc Được Sử Dụng Phổ Biến Nhất

Kết quả điều tra, từ việc phỏng vấn các lương y, người thu hái thuốc, các thầy bốc thuốc nam tại chùa, cũng như các hộ kinh doanh cây thuốc địa phương, đã cho ra danh sách 22 loài cây thuốc được người Khmer sử dụng phổ biến nhất, gồm:

Nhãn lồng, Chó đẻ thân xanh, Bồ ngót, Dây cam thảo, Cỏ cứt lợn,Màn màn tím, Ngải cứu, Cỏ sữa lá lớn, Đinh lăng, Cỏ mần trầu, Trinh nữ hoàng cung, Cối xay, Cây cứt quạ, Mướp,Cà gai leo, Hà thủ ô trắng, Bá bệnh, Nghệ vàng, Xuyên tâm liên, Sả,Mía đỏ, Bưởi.Những loài cây này không chỉ được dùng để điều trị các bệnh thông thường mà còn góp phần bảo tồn tri thức dân gian, đồng thời thúc đẩy phát triển kinh tế nông nghiệp và chăm sóc sức khỏe cộng đồng.

Bảo Tồn và Phát Huy Tài Nguyên Dược Liệu

Theo Chi cục Kiểm lâm tỉnh An Giang, vùng Bảy Núi còn sở hữu nhiều loài dược liệu quý hiếm như: đinh lăng, nghệ vàng, nghệ xà cừ, ba kích, hà thủ ô đỏ, kim tiền thảo, huyết rồng, thần xạ hương, sâm hồng… Trong đó, có 6 loài được ghi nhận trong “Sách đỏ cây thuốc Việt Nam”. Mặc dù điều kiện tự nhiên của địa phương rất thuận lợi cho việc trồng và phát triển các loại dược liệu, nhưng nguồn dược liệu tự nhiên đang gặp vấn đề do khai thác quá mức và tốc độ tái sinh chậm.

Do đó, việc xây dựng vùng nguyên liệu dược liệu là cần thiết, không chỉ nhằm bảo vệ và phục hồi các loài quý hiếm mà còn tạo thêm cơ hội việc làm, tăng thu nhập và nâng cao đời sống cho người dân, đồng thời góp phần vào việc bảo vệ và phát triển rừng bền vững.

Phiên bản này giữ nguyên những thông tin quan trọng về nguồn tài nguyên, cách thức sử dụng và ý nghĩa kinh tế – văn hóa của các loài cây thuốc ở vùng Bảy Núi, đồng thời trình bày lại một cách mạch lạc và dễ hiểu hơn